ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC ...

 

 

 

 

ISSN (Online) 2812-9636

INSTITUCIJA:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC

GLAVNI I ODGOVORNI UREDNIK:
Dr Jasmina Nikolić, direktorka Istorijskog arhiva Požarevac

AUTOR I UREDNIK PORTALA:
Dr Jasmina Nikolić

TEHNIČKI UREDNIK:
Aleksandra Bogdanović

 

AUTORI:
Dr Jasmina Nikolić
Dr Dragana Miloradović
Nataša Milošević Dulić
Mirjana Stepanović

POČETAK
1.10.2021.

STATUS:
U toku
___________________________

KONTAKT PODACI:
ISTORIJSKI ARHIV POŽAREVAC
DR VOJE DULIĆA 10
12000 POŽAREVAC
REPUBLIKA SRBIJA
www.arhivpozarevac.org.rs
info@arhivpozarevac.org.rs
+381.12.523.082

 

ARHIVALIJA MESECA – FEBRUAR 2023.

 

  

Projekat za novi gradski trg - Cvetni trg u Požarevcu za 43 dućana

 

I pored toga što je Požarevac bio među najvećim gradovima Srbije polovinom 19. veka, ipak je odavao izgled prave seljačke varoši. Sa svojim ma(ha)lama, više je ličio na neko veće selo nego na urbanizovano naselje. Dve uređene ulice sa trgovačkim i zanatskim radnjama, između kojih je bila „velika pijaca“, dve-tri ulice sa malo lepšim kućama, malo kaldrme i dosta blata – bio je ceo gradski milje Požarevca.
(Prema: M. Manojlović, Požarevac u doba podizanja Okružnog zdanja, str.8.)

Procesi evropeizacije i modernizacije isprva išli su sporim hodom. Struktura Požarevca 1873. godine izgleda ovako: „...zidani opštinski kuća 3; privatni kuća 1.200; zidani praviteljst. kuća 27; duša muški 3.903; ženski 3.006; porezki glava 1.645; činovnika 73; sveštenika 9; osnovni škola 6; učitelja 6; učenika 266; ženski škola 3; učiteljaka 3; učenica 132; polugimnazija 1; profesora 6; varoški dućana 115; varoški mehana i kafana 29; ... jedna zemljodelsko-šumarska škola: profesora 8, učenika 60.“
(Prema: B. Peruničić, Grad Požarevac i njegovo upravno područje, Beograd, 1977, str. 133-135.)

Po sticanju uređenja Kraljevine, 1882. godine i Požarevac ubrzava korak i, u skladu sa demografskim, ekonomskim i kulturnim promenama, možemo identifikovati oslobađanje od orijentalnih komponenti i nastupanje konačne evropeizacije.

Posle izgradnje palate Načelstva, 1888-1889. godine, postojala je potreba da se uredi i nastavak tadašnje Pećke ulice do njenog ušća u tadašnju Železničku ulicu, južno od Načelstva. Varoši je nedostajao objekat sa javnom česmom, dućanima i magacinima u podrumskom prostoru, kao i žitna vaga.

Iako je uočen nedostatak takvog prostora, projekat na regulacionoj liniji palate Načelstva  nastao je tek 24 godine kasnije od Regulacionog plana varoši Požarevca koji je potpisao ministar građevina 1898. godine.

Projekat za novi gradski trg - Cvetni trg sa 43 dućana, izradio je Mihajlo Bugarski tek 6. februara 1922. godine - a odnosi se na zgradu sadašnje pijace Krug.

Planirana je izgradnja atrijumskog objekta južno od zgrade Načelstva, a na istoj regulacionoj liniji. Trg je projektovan sa atrijumskim centralnim dvorištem u centru kojeg bi bila zelena površina sa šmrkom za vodu, kao javna česma, i sa 43 dućana oko dvorišta, ispod kojih bi bio podrumski prostor. U nastavku novog objekta planirana je žitna pijaca sa kantarom.
(Prema: G. Ranđelović, D. Miloradović, J. Nikolić, Skica kroz vreme - neka bude grad,  katalog izložbe, Istorijski arhiv Požarevac, 2005.)

Na projektu je ucrtana zgrada palate Načelstva, tako da su dućani novog gradskog trga stilski korespondirali postojećoj zgradi. Ostaje nejasno zašto je novi gradski trg - Cvetni trg - nastao čak 24 godine kasnije od Regulacionog plana varoši Požarevca iz 1898. godine. Cvetni trg, nažalost, ostao je zarobljen na projektu, dućani su izgrađeni, a središnji atrijumski deo trga ispunjen je pijačnim tezgama prepunim voćem i povrćem...  

Želeli smo da vas podsetimo na februar pre 101 godine, kada je nastao projekat  požarevačke pijace Krug, koja je dobila svoju konačnu fizionomiju 1924. godine.

Fotografija: Projekat za novi gradski trg  - Cvetni trg u Požarevcu sa 43 dućana, projekat arhitekte Mihajla Bugarskog, 6. februara 1922.
Istorijski arhiv Požarevac, Gradsko poglavarstvo Požarevac (1918-1945), 1922 XVI 121.

Odabrala: dr Dragana Miloradović, arhivski savetnik